Privatisering van het spoor

Basisdocument

Privatisering van het spoor

Auteur: Berend Brummelman

Onderwerp: privatisering en verzelfstandiging van het spoor en/ of gedeelten van het spoorwegennet

Datum opstelling document: 2006

Status document: Als bijlage meegestuurd naar vertegenwoordiging van Groen Links in de gemeente Weststellingwerf en GrienLinks in de provincie Friesland. Opgesteld met gegevens vanuit documenten van vroeger datum.

Samenvatting inhoud: ervaringen met privatisering van spoorlijnen in Scandinavië in 1992 en de stand van zaken op dit gebied in Nederland in 2006.

PRIVATISERING EN VERZELFSTANDIGING VAN HET SPOOR EN/OF GEDEELTEN VAN HET SPOORWEGENNET.

In 1992 waren mijn partner en ik op vakantie in Scandinavië. We reisden per trein door

Denemarken, Noorwegen en Zweden. We hadden beiden onze racefiets mee in de trein. Na uitstappen op een (on)willekeurig station was de racefiets ons vervoermiddel.

In Denemarken is ons tijdens onze reis opgevallen dat er naast de D.S.B. (Deense Staatsspoorwegen), vergelijkbaar met onze N.S., ook enkele kleinere spoorwegonderneminkjes zijn. Die onderneminkjes exploiteerden enkele lokale lijntjes; kleinschalig. De status van deze onderneminkjes is mij niet bekend: particulier initiatief?, gesubsidieerd?, locale bedrijven?, locale overheid?, regionale overheid? etc.?

Één ding was echter wel duidelijk: aan alle informatie (of juist geen informatie!) was te merken dat het grote DSB niets moest hebben van deze kleine bedrijven. Zo konden we b.v. met onze reispasse-partouts voor geheel Scandinavië niet met deze treintjes reizen. Er moest een apart kaartje worden gekocht.

Voor ons was deze ervaring met het reizen per trein nieuw: we waren gewend aan de monopoliepositie van NS (Nl), Deutsche Bahn (Dld) of pakweg SNCF (Fr.) (Syndicat National des Chemins de Ferres).

Ik was door deze Deense aanpak geboeid en dacht na over mogelijkheden op dit gebied voor Nederland. Ik heb een brief geschreven naar de Stichting Natuur en Milieu met een uiteenzetting van mijn bevindingen in Denemarken. In deze brief heb ik ook nog enkele suggesties gedaan m.b.t. herexploitatie van oude spoorlijnen en exploitatie van spoorlijnen met veel meer stoptreinstations, dan wel haltes( tramlijnfunctie). Ik kreeg een negatieve reactie van de Stichting Natuur en Milieu: ik zou aan het verkeerde adres zijn. Ik heb met mijn ideeën speciaal niet aangeklopt bij NS, omdat ik eerder al negatieve reacties op een ander door mij gelanceerd idee had gekregen bij NS over de tracékeuze van de Zuiderzeelijn die vanaf Lelystad zal worden doorgetrokken via Heerenveen naar Groningen. Lees verder in Herspoor-submap Zuiderzeelijnspoorlijn, Tracé Zuid-Friesland: ’Basisdocument Zienswijze tracé Zuiderzeespoorlijn Zuid-Friesland 9-7-1988’ en ‘NS-reactie Zuiderzeespoorlijn Zuid-Friesland 9-8-88’.

Ik heb deze initiatieven van mijn kant verder laten rusten. Intussen is er meer dan 12 jaar verstreken en er hebben heel wat ontwikkelingen op dit terrein plaatsgevonden. Enkele van mijn ideeën zijn meer of minder in praktijk gebracht of gepoogd in praktijk te brengen. Ik zou kunnen noemen:

De verzelfstandiging van NS: door velen een fiasco genoemd.
Het initiatief van Lovers om op sommige trajecten de concurrentie met de NS aan te gaan: mislukt.
De heropening voor reizigersvervoer door Lovers op het traject Santpoort Noord-> Velzen-> IJmuiden: mislukt.
De heropening voor reizigersvervoer door Deutsche Bahn op het traject Enschede-> Gronau-> Munster.
De exploitatie van de trajecten Arnhem-> Winterswijk, Zutphen-> Winterswijk, Zutphen-> Oldenzaal en Almelo-> Mariënberg door Syntus.
De exploitatie van enkele lijnen in Groningen en Friesland door NoordNed.
De exploitatie van het traject Amersfoort -> Ede-Wageningen door Connexion.
Bijgewerkte notitie 2014. Andere spoorwegondernemingen in Nederland, naast NS: Arriva, Connexion, Twents, Veolia.